2 połowa XVIII wieku oraz wiek XIX w dziejach narodu polskiego zapisały się na kartach historii krwawymi powstaniami narodowymi, które łączył wspólny mianownik – dążenie do niepodległości  i odbudowa państwowości polskiej.

Zarówno powstanie kościuszkowskie roku 1794,  jak również  powstanie listopadowe roku 1830 oraz  największe w dziejach – powstanie styczniowe roku 1863 okupione zostały ogromnymi stratami w  ludziach oraz wielkimi represjami nałożonymi przez zaborców. Dopiero w roku 1918 Polska odrodziła się jako państwo niepodległe.

Historia narodowa  nierozerwalnie splata się z historią regionów, a ziemia janowska jest tego przykładem. To tu, w mieście Janowie, 6 lipca roku 1863 stoczona została zwycięska  bitwa powstańcza.  Zarówno polskie jak i rosyjskie źródła zgodnie ukazują nam jednego z najwybitniejszych dowódców powstania styczniowego – pułkownika Zygmunta Chmieleńskiego, który to przybywszy do powiatu olkuskiego,  zaczął formować oddział powstańczy. Rosjanie, którzy od jakiegoś czasu próbowali ująć pułkownika, wysłali przeciw niemu znaczne siły, których część rozlokowała się w mieście Janowie, a część udała się do Lelowa celem odcięcia ewentualnej ucieczki oddziału Chmieleńskiego.  Na wieść o silnym obozowisku płk Chmieleńskiego zlokalizowanym pod miejscowością Złoty Potok  posłali po posiłki do Częstochowy, a jednocześnie nie spodziewając się ze strony powstańców ataku, skorzystali z możliwości wykąpania się w stawie w okolicy wsi Ponik.  Wówczas to płk. Chmieleński wraz ze 156 ludźmi zaatakował zaborców. Pierwsze walki w okolicy wsi Ponik szybko  przeniosły się do miasteczka Janów. Żołnierze rosyjscy nie wytrzymali naporu powstańców i uciekli.  Szybka bitwa zakończyła się zwycięstwem Polaków.  W bitwie po stronie Polskiej  zginęło kilku partyzantów z oddziału Chmieleńskiego, natomiast po stronie Rosyjskiej około 100 zabitych i rannych z pułku witebskiego, i Kozaków.  W tym czasie w okolice Janowa zaczęły napływać posiłki z Częstochowskiego Garnizonu Rosyjskiego pod dowództwem pułkownika Ernrotha, które w akcji odwetowej dokonały grabieży mienia mieszczan janowskich, mordując  przy tym przypadkowych mieszkańców i paląc Janów oraz Ponik. W Janowie z ponad stu kilkudziesięciu domów zostało tylko 5 i kościół, a w Poniku została jedynie fabryka narzędzi rolniczych. Wzmocnione oddziały rosyjskie uderzyły na oddział Chmieleńskiego w miejscowości Złoty Potok dnia 9 lipca. Wywiązała się bitwa, jednak przeważająca siła wroga spowodowała szybkie wycofanie oddziału płk Chmieleńskiego w lasy między Włoszczową a Koniecpolem.

Pamiątką po tamtych wydarzeniach są nazwy ulic w miejscowości Ponik:

- ulica Kosynierów,
- ulica Powstańców Styczniowych.
- W Złotym Potoku na Wilczej Górze stoi  kapliczka  - pomnik  poświęcony  powstańcom styczniowym.  

A obecnie, w 154. rocznicę bitwy janowskiej,  spotykamy się w janowskim parku przy tablicy upamiętniającej tamte wydarzenia, by oddać hołd bohaterskim powstańcom i mieszkańcom Janowa.

Chwała bohaterom.